Tonya-İskenderli- TARİHİ DEĞERLER- kasım 2011

Kültür ağaç gibidir, yaşatıldıkça gelişir ve büyür, sahip çıkılmazsa körelir ve kurur.

Tarih ve tarihi eser korunursa yaşar ve sizin güçlü geçmişinizi , yok edilir ise barbarlığınızı ve kültürsüzlüğü yansıtır.

Doğal ve Tarihi Değerleri Koruma Dernği ve üyelerinin amacı; sadece gezmek, insanları yürütmek olmayan, gezdiği yeri inceleyen, belgeleyen ve doğal ve tarihi değerlerin korunması konusunda toplumsal duyarlılık ve farkındalık yaratmak, bu değerleri tespit ederek korunması için girişimde bulunmaktır. Sizlerin desteği ve katkısı ile amacı doğrultusunda faaliyetler yürütmektedir.

Amacı doğrultusunda gerçekleşen İskenderli etkinliğinde , Yörenin sakini olup ta, sahip olduğu değerlerin farkında olmayan, bu değerlerin korunması konusunda bir şey yapmayan yöre halkına örnek olması için, sahip oldukları değerlerinin farkına varması konusunda bilgi ve bilinç aktarmak amacıyla , günümüze ulaşabilen değerleri belgeleyerek sunuyoruz ve sizlerin de desteği ile korunması konusunda çaba rica ediyoruz.

İskenderli nin var olan kültürel değerlerinin korunması dileğiyle!!!

İSKENDERLİ: Buğün kü hali , Birkaç yüzyıl önce yaşanmış heyelanlarla oluşmuş sekiler ve yamaçlarda yerleşilerek oluşturulmuş bir yerleşim. Mevcut yapı, özellikle merkez- Turali ve üst yerleşimler , toprak yapısı ve yoğun yağışa bağlı yer altı su hareketleri nedeni ile heyelan riski taşımaya devam etmektedir. Bölgede heyelan riskini azaltmak amacı ile iyi bir su drenajı yanında bilinçli tarım ve ağaçlandırma yapılarak heyelan riskinin azaltılması gereklidir. Yoğun olarak hayvancılık yapılan havzada, süt ve besi hayvancılığında kullanılan yonca vb yem bitkileri, slajlık mısır üretiminin yapılarak halkın bilinçli ve daha iyi gelir getiren hayvancılık yapması sağlanmalıdır. Halkın, çayır otları ile kilogramı 0.5 Tl gibi bir rakamla süt satarak geçim sağlaması zordur ve alternatif gelir getirici ürünler ve iş kolları devreye sokulmalıdır.

Havzanın jeolojik yapısının sağlamış olduğu önemli bir yapı malzemesi olan TÜF , farklı renkleri ile ( kızıl, yeşil, bej) İskenderli de mevcuttur ve bölgenin tarihi konutları, camiler, Serander ayakları,çeşmeler, Köprüler vd yapı unsurlarında da kullanılmıştır. Dekoratif estetiği yanında binalara hem sağlamlık, ısı yalıtımı, rutubet engelleme gibi özelleği sağlayan tüf taşı yöredeki yapıların tamamında kullanılmıştır.( Ucube, sıradan, kültürsüzlüğün kültürel göstergesi olan betonarme binalar hariç). Eski evlerin tamamında, işinin ehli, sanatına saygılı yöre ustalarının elinde işlenerek duvarda yerini alan tüf taşlarından inşa edilmiş konut ve diğer yapılar birer sanat eseri ancak sadeliğinde en mükemmel örnekleri olarak İskenderlide son örneklerini barındırmaktadır. Yörenin okumuş ve yöresine sahip çıkma sorumluluğu olan sakinlerinin, var olan ve özgün kültürel değerleri olan konutları korumak için bir şeyler yapmasını bekliyoruz ( tabi bu beklenti, okumuş ancak cahil kalmamış, duyarlı olanlar için geçerli) Korumadan kastımız Turali Medresesinde yapıldığı gibi tornalı balkon kolonları ve lambiri kaplı duvarlar değil, orijinal taş işçiliği ile beton olmayan balkon ayakları, ahşap balkon ve aslına uygunluktur, koruma yıkıp yapmak yada nasıl olursa olsun yap gitsin anlayışı değildir.


Bizlerin tespit edebildiği tarihi değerlerden bazıları: Bölgede tarihi misyonunu kaybetmesine karşın varlığını koruyabilmiş ender yapılar: Medreseler ve camiler

1- Kozluca medresesi ve camileri ( birisi medrese yanında diğeri karşı mahallede)
2- Turali medresesi

Köprüler:
1- Kozlu çift gözlü kemer köprü
2- İskenderli Kemer köprü ( giriş beton köprü yanında)

Konutlar: Yörede 20-30 dan daha fazla özgün yöresel mimari üslüba sahip , tamamı kesme taşla inşa edilmiş konut mevcuttur ( değerini bilen kültürlüler, yada ekonomik gücü olmadığından yıkamayan dar gelirlilerin konutları)


Seranderler: Beldede ahşap ve taş işçiliğinin güzel örnekleri olan seranderlerden bolca bulunmaktadır. Değirmenler Bölgede ailelere ait ve mahalle ortaklığı olan birkaç geleneksel değirmen mevcuttur.

Bölge topoğrafik yapıya bağlı oluşturulmuş tarla ve çayırlar, yerleşimler ve de kayın ve diğer geniş yapraklıların oluşturduğu orman ve koruları ile muhteşem bir peyzaj güzelliğine sahiptir . Yörenin ileri gelenleri bu değerleri yok etmekle meşgul ve diğerleri umursamaz olsa da bu yazıyı okuyan dostların yok edilmeden önce İskenderliyi mutlaka görmesini ve dili döndüğünce halka ve de mümkünse ileri gelenlerine ! koruma konusunda telkinde bulunmasını istirham ediyoruz